Modulair wonen, wat is dat precies?

Een mobiele zorgwoning is een tijdelijke, losstaande en mobiele wooneenheid, die makkelijk in een tuin geïnstalleerd kan worden. Zorgbehoevenden kunnen zo vlakbij hun mantelzorger wonen, of omgekeerd. De woning is toegankelijk voor rolstoelgebruikers.

Het verschil tussen mantelzorg- en kangoeroewonen leggen we uit in onze blog: Het verschil tussen mantelzorg en kangoeroe wonen.
Leer ook de andere soorten woonvormen kennen in onze blog: Soorten woonvormen.

Een mobiele mantelzorgwoning heeft erg veel synoniemen die dus allemaal eigenlijk op hetzelfde duiden. Hier sommen we de courantste even op. Je zult merken dat deze termen vaak door elkaar gebruikt zullen worden:

• Tiny house
• Mobiele kangoeroe woning
• Modulaire woonzorgunit
• Modulaire unit
• Modulaire zorg unit
• Zorg Container
• Zorgverblijf in de tuin
• Zorg bijgebouw
• Zorg unit
• Prefab woonmodules 
• Modulaire container woningen
• Mobiel bijgebouw 
• Prefab containerbouw 
• Mobiele containerwoningen
• Micro woning
• Boemerang wonen
• Meer generatie wonen/ intergenerationeel wonen
• Flexiwoningen/ proxiwonen

We willen allemaal dat personen met een zorgbehoefte zo lang mogelijk in hun thuisomgeving kunnen blijven wonen. Zo lang mogelijk autonoom leven kan met behulp van mobiele zorg units.

De levenskwaliteit van ouderen of personen met een beperking kunnen beter gegarandeerd worden dankzij een mobiele zorg unit wanneer 

• de woning van de zorgbehoevende bijvoorbeeld niet niet aanpasbaar is, 
• of als de de woning van de mantelzorger onvoldoende ruimte of mogelijkheden biedt om die persoon met een zorgbehoefte te laten inwonen. 

Het is belangrijk dat zorg kan aangeboden worden binnen een diversiteit aan alternatieve, eventueel intergenerationele woonvormen.

De maatschappelijke behoefte bestaat meer dan ooit.

De Belgische Bevolking neemt toe en ze vergrijst. In 2020 is 1 op 5 Vlaming 65 jaar of ouder. In 2030 zal dat zelfs 1 op 4 Vlamingen zijn. Met deze demografische evolutie gaat een stijgende zorgbehoefte gepaard.

Mensen worden alsmaar ouder, maar tegelijk verblijven ze steeds minder lang in woonzorgcentra of andere residentiële zorgvoorzieningen.

Lees onze blog: Kiezen voor woningaanpassing of woonzorgcentrum.

Er zijn dus bijkomende mogelijkheden nodig om zorg in de thuisomgeving te kunnen aanbieden. De logische consequentie is dan ook dat de woning waarin die zorg wordt aangeboden, ook aan die zorgbehoefte is aangepast.

In het kader van de doelstelling om mensen met een zorgbehoefte zo lang mogelijk thuis te laten wonen, faciliteert Vlaanderen de mogelijkheden om bestaande woningen aan te passen aan een inwoner die met een zorgbehoefte geconfronteerd wordt. 

Zo bestaat er een aanpassingspremie waarmee investeringen voor woningaanpassingen (gedeeltelijk) kunnen worden gefinancierd en is zorgwonen apart opgenomen in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO). 
Als handelingen voor het creëren van een ondergeschikte wooneenheid vergunningplichtig zijn, wordt die verplichting in geval van zorgwonen omgezet in een meldingsplicht. Dankzij een aparte zorgcode in het bevolkingsregister hoeven zorgbehoevenden niet langer in te leveren op hun uitkeringen. Alleen als ze buiten het bestaande bouwvolume willen treden, moeten ze nog een vergunning aanvragen. 

Lees meer over zorg wonen in onze blog: Wat is zorg wonen en wat zijn de voorwaarden.

Niet elke woning kan echter aangepast of omgebouwd worden zodat ze helemaal geschikt is voor de zorgbehoevende. 

Bovendien is een dergelijke aanpassing van de woning zowel op financieel vlak als op het vlak van privacy een grote stap. 
Als de ruimte rond de woning dat toelaat, kan een mobiele mantelzorgwoning in dat geval een oplossing bieden. 

De voordelen van een mobiele zorg unit:

• De mobiele woonunit kan geplaatst worden zonder rekening te moeten houden met de interne structuur van de woning waarbij ze geplaatst wordt. 
• De plaatsing van modulaire zorg woning is minder ingrijpend voor de bewoners van de bestaande woning.
• Het plaatsen van een tijdelijke zorgwoning is mogelijk een minder grote investering. 
• Het maatschappelijk rendement kan hoger liggen door de verplaatsbaarheid van de voorziening.

Regelgeving voor mobiele mantelzorg woningen.

De mobiele mantelzorgwoning kan een oplossing bieden om mensen met een zorgbehoefte in een vertrouwde omgeving te laten wonen. Vanuit die invalshoek past het concept in de trend van de vermaatschappelijking van de zorg. Het is een alternatief voor mensen die wel bereid zijn om op hun grond faciliteiten te bieden aan iemand met een zorgbehoefte, maar die geen ingrijpende of dure wijzigingen aan hun eigen woning willen of kunnen doorvoeren. 

Een mobiele mantelzorgwoning wordt buiten het bestaande gebouw geplaatst. Dat heeft uiteraard een ruimtelijke impact. Het spreekt vanzelf dat niet elke context geschikt is om zo’n zorgunit te plaatsen. Buren kunnen een zorgunit immers als hinderlijk ervaren en het kan leiden tot ‘verrommeling’ of misbruiken. In de situaties waarin het wel mogelijk en wenselijk is, mogen de vragende partijen niet belemmerd worden door overdreven conservatieve reflexen op het vlak van ruimtelijke ordening. 

De lokale overheden zijn uiteraard het best geplaatst om te oordelen welk beleid ze willen voeren op het vlak van ruimtelijke ordening. Ga dus eerst even langs bij jouw gemeente.

Praktische aspecten van een modulaire unit.

Wanneer je een mobiele zorg woning bijvoorbeeld in je tuin plaatst, moet je er rekening mee houden dat elektrische en sanitaire voorzieningen ook moeten bestaan.
 

Wat de tijdelijkheid betreft, is het belangrijk dat een mobiele mantelzorgwoning alleen kan worden geplaatst als er sprake is van een zorgbehoefte. 
Het lijkt helder en eenvoudig om de voorwaarden die voor het huidige zorgwonen gelden, te transponeren naar een nieuwe regeling voor mobiele mantelzorgwoningen. 

Die voorwaarden zijn nu: 

• ten hoogste twee hulpbehoevende personen (dat zijn personen met een handicap, personen die in aanmerking komen voor het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden of personen met een behoefte aan ondersteuning om zich in het thuismilieu te kunnen handhaven), 
• ten hoogste twee personen ouder dan 65 jaar of de mantelzorger. 
• Zodra de zorgbehoefte eindigt, moet dat ook gemeld worden. 

Daarnaast kunnen personen die een mobiele mantelzorgwoning na een procedure met een melding hebben geplaatst, verplicht worden om na het verstrijken van een bepaalde periode toch een vergunning aan te vragen. Aangezien het vaak onvoorspelbaar is hoelang iemand een zorgbehoefte zal hebben, kan dat een oplossing bieden in gevallen waarbij de mobiele mantelzorgwoning ongebruikelijk lang zou blijven staan. Het maakt handhaving ook een stuk eenvoudiger. 
Het aspect tijdelijkheid zou bovendien kunnen worden versterkt door mobiele mantelzorgwoningen via een meldingsplicht alleen toe te staan als ze geplaatst worden via een huurovereenkomst bij een erkende firma. Die erkenning kan dan verdere voorwaarden inhouden. 

Op die manier worden lokale besturen ‘ontzorgd’, doordat ze (mee) verantwoordelijk zijn voor de handhaving. Door te werken met een huurovereenkomst wordt bovendien een incentive gegeven om de constructie niet langer dan nodig te laten staan.